Formacja siatkowata znajduje się w pniu mózgu, w centrum obszaru pnia mózgu zwanego nakrywka. Nakrywka to niejednorodna sekcja tkanki nerwowej, która rozciąga się pionowo przez pień mózgu, tworząc część pnia mózgu, która znajduje się między komorami a strukturami powierzchniowymi, takimi jak most podstawny i piramidy rdzenia. Ponieważ formacja siatkowata znajduje się w rdzeniu nakrywki, również przebiega wzdłuż pnia mózgu.
Co to jest formacja siatkowata i do czego służy?
Formacja siatkowata jest bardzo zróżnicowaną strukturą zawierającą różne jądra wraz z licznymi wznoszącymi się i opadającymi traktami. Włókna, które przechodzą przez formację siatkową, nadają temu obszarowi wygląd przypominający sieć, stąd jego nazwa (siatkowaty oznacza siatkowaty). Ze względu na niejednorodność struktury, a także brak wyraźnych granic między jądrami w formacji siatkowatej, pierwotnie sądzono, że jest on pozbawiony organizacji. Jednak obecnie jest jasne, że formacja siatkowata jest wysoce zorganizowana, po prostu bardzo skomplikowana i złożona. Spośród licznych grup komórek i dróg występujących w całej formacji siatkowatej lub połączonych z neuronami tworzącymi siateczkowat, niektóre warte odnotowania to jądra zaangażowane w produkcję neuroprzekaźników, jądra związane z nerwami czaszkowymi, zstępujące drogi zaangażowane w modulowanie funkcji czuciowych i motorycznych oraz integralne drogi wstępujące do pobudzenia i świadomości.
Formacja siatkowata jest domem dla kilku grup komórek produkujących neuroprzekaźniki; te populacje neuronów mają rozległe połączenia w całym ośrodkowym układzie nerwowym i biorą udział w regulacji aktywności w całym mózgu. Jeden z największych obszarów mózgu wytwarzających dopaminę, brzuszny obszar nakrywki, znajduje się w formacji siatkowatej, podobnie jak miejsce ceruleus, które jest największym zbiorem neuronów noradrenergicznych w mózgu. Główne miejsca uwalniania serotoniny w mózgu, jądra szwu, znajdują się w pobliżu linii środkowej pnia mózgu w formacji siatkowatej. A niektóre z największych miejsc produkcji acetylocholiny w mózgu, jądro szypułkowo-podtynkowe i jądro nakrywki bocznej, znajdują się w formacji siatkowatej śródmózgowia. Neuroprzekaźniki są wytwarzane we wszystkich tych obszarach i wysyłane przez centralny układ nerwowy w celu modulowania percepcji sensorycznej, aktywności motorycznej i odpowiedzi behawioralnych.
Neurony tworzące siateczkę również tworzą obwody z jądra ruchowe nerwów czaszkowych; jądra te zawierają neurony odpowiedzialne za ruchy motoryczne twarzy i głowy, a także ruchy motoryczne związane z autonomicznymi funkcjami narządów trzewnych. Obwód siatkowaty pomaga koordynować aktywność neuronów w tych jądrach nerwu czaszkowego, a tym samym bierze udział w regulacji prostych zachowań motorycznych. Na przykład neurony siatkowate w rdzeniu kręgowym ułatwiają aktywność ruchową związaną z nerwem błędnym. Czynność ta obejmuje funkcje układu pokarmowego (np. Przełykanie, wymioty), oddechowe (np. Kaszel, kichanie, rytm oddechu) oraz układu krążenia (np. Utrzymanie ciśnienia krwi). Neurony siatkowate w rdzeniu i moście również uczestniczą w odpowiedziach motorycznych ustno-twarzowych poprzez koordynację aktywności jąder motorycznych nerwów trójdzielnego, twarzowego i hipoglikalnego. Ta czynność, na przykład, pozwala na ruchy szczęki, ust i języka, które prowadzą do ruchów wymaganych do żucia i jedzenia. Neurony układu siatkowatego są również ważne dla ułatwienia pracy mięśni, które pozwalają na emocjonalny wyraz twarzy, taki jak śmiech lub płacz, a także w koordynowaniu ruchów oczu.
Siatkowa formacja składa się z długich odcinków wstępujących (tj. podróżujących do mózgu) i zstępujących (tj. podróżujących z mózgu do ciała). Zstępujące projekcje dotyczą głównie modulacji ścieżek czuciowych i motorycznych. Na przykład wypustki rozciągają się od jąder szwu do rogu grzbietowego rdzenia kręgowego i mogą hamować odczuwanie bólu. Uważa się, że jest to główny składnik zstępujących systemów kontroli bólu, które pozwalają nam stłumić ból w określonych sytuacjach (np. Podczas traumatycznego wydarzenia). Inne występy zstępujące z formacji siatkowatej są zaangażowane w kontrolę postawy i ruchu. Włókna te znajdują się głównie w przewodzie siateczkowo-rdzeniowym, który rozciąga się od formacji siatkowatej, aby pomóc w utrzymaniu postawy, ułatwiać stereotypowe ruchy, takie jak kroczenie, i modulować napięcie mięśniowe, aby wspomagać lub hamować ruch.
Formacja siatkowata może być najbardziej znana ze swojej roli w promowaniu pobudzenia i świadomości. W tej funkcji pośredniczy system aktywacji siatkowatej (RAS), znany również jako wstępujący system pobudzenia. Siatkowy układ aktywujący zawiera obwody, które powstają w kilku obszarach pnia mózgu, w tym w formacji siatkowatej śródmózgowia i wznoszą się do kory mózgowej i wzgórza. Szlaki te są głównie związane z neuroprzekaźnikami acetylocholiną i norepinefryną, z których oba odgrywają ważną rolę w regulacji pobudzenia i czuwania. Neurony cholinergiczne wywodzą się z jądra szypułkowo-podtynkowego i jądra nakrywki bocznej, podczas gdy neurony noradrenergiczne pochodzą z miejsca sinawego. Włókna powstające w tych miejscach łączą się z innymi ścieżkami, które wznoszą się do kory mózgowej i wzgórza, aby promować czuwanie, czujność i ogólne pobudzenie. Te ścieżki od formacji siatkowatej muszą być funkcjonalne, aby zachować normalną zdolność uwagi i cykle snu i czuwania. Uszkodzenia głównych szlaków układu aktywującego siateczkę mogą zatem upośledzać świadomość, a poważne uszkodzenia mogą powodować śpiączkę lub trwały stan wegetatywny.