Utworzenie Niemieckiej Republiki Demokratycznej

Kiedy stało się jasne, że zostanie utworzony rząd zachodnioniemiecki, w sowieckiej strefie okupacyjnej w maju 1949 r. odbyły się tak zwane wybory do Kongresu Ludowego. Ale zamiast wybierać spośród kandydatów, wyborcom pozwolono jedynie na wybór zatwierdzanie lub odrzucanie – zwykle w mniej niż tajnych okolicznościach – „list jedności” kandydatów wylosowanych ze wszystkich partii, a także przedstawicieli organizacji masowych kontrolowanych przez zdominowaną przez komunistów SED. Dwa dodatkowe partie, Demokratyczna Partia Rolników i Narodowo-Demokratyczna Partia, mające przyciągać wsparcie odpowiednio rolników i byłych nazistów, zostały dodane z błogosławieństwem SED. Zapewniając dominację komunistów na tych listach jedności, SED z góry określiła skład nowego Kongresu Ludowego. Według oficjalnych wyników, około dwie trzecie wyborców zatwierdziło listy jedności. W kolejnych wyborach rutynowo ogłaszano korzystne marże przekraczające 99 procent.

W październiku 1949 r., po utworzeniu Republiki Federalnej, w strefie radzieckiej weszła w życie konstytucja ratyfikowana przez Kongres Ludowy, która stała się Niemiecką Republiką Demokratyczną (Deutsche Demokratische Republik), powszechnie znaną jako Niemcy Wschodnie, ze stolicą w radzieckiej części Berlina. Kongres Ludowy został przemianowany na Izbę Ludową, a organ ten wraz z drugą izbą złożoną z urzędników pięciu krajów związkowych strefy radzieckiej (w które zostały zniesione w 1952 r. na rzecz scentralizowanej władzy), wyznaczył komunistę Wilhelma Piecka z SED na prezydenta Niemieckiej Republiki Demokratycznej 11 października 1949 r. Następnego dnia Izba Ludowa powołała byłego socjaldemokratę Otto Grotewohla na stanowisko premiera szef gabinetu, który był nominalnie odpowiedzialny przed izbą. Chociaż Niemiecka Republika Demokratyczna była konstytucyjnie demokracją parlamentarną, w rzeczywistości decydująca władza należała do SED i jej szefa, weterana komunistycznego funkcjonariusza Waltera Ulbrichta, który pełnił jedynie niejasną funkcję wicepremiera w rządzie. W Niemczech Wschodnich, podobnie jak w Związku Radzieckim, rząd służył jedynie jako agent wszechpotężnej partii kontrolowanej przez komunistów, która z kolei była rządzona z góry przez samorządowe Biuro Polityczne.