Rynek to zbiór kupujących i sprzedających, powszechnie nazywanych agentami, którzy poprzez swoją rzeczywistą i potencjalną interakcję określają cenę towaru lub zestawu towarów. Pojęcie struktury rynku jest zatem rozumiane jako te cechy rynku, które wpływają na zachowanie i wyniki firm działających na tym rynku.
Głównymi aspektami określającymi struktury rynku są: liczba agentów w rynek, zarówno sprzedający, jak i kupujący; ich relatywna siła negocjacyjna pod względem zdolności do ustalania cen; stopień koncentracji wśród nich; stopień zróżnicowania i niepowtarzalność produktów; oraz łatwość wejścia i wyjścia z rynku. Interakcja i różnice między tymi aspektami pozwalają na istnienie kilku struktur rynkowych, z których możemy wyróżnić następujące:
– Doskonała konkurencja: efektywny rynek, na którym wyprodukowane przy użyciu najbardziej wydajnych technik i najmniejszej ilości czynników. Rynek ten jest uważany za nierealistyczny, ale mimo to jest szczególnie interesujący z powodów hipotetycznych i teoretycznych.
– Doskonała konkurencja, która obejmuje wszystkie sytuacje różniące się od doskonałej konkurencji. Sprzedawcy i kupujący mogą wpływać na ustalanie ceny towarów, co prowadzi do utraty wydajności. Niedoskonała konkurencja obejmuje takie struktury rynkowe, jak:
–Monopol: stanowi przeciwieństwo konkurencji doskonałej. Rynek ten składa się z jedynego sprzedawcy, który będzie miał zatem pełną władzę w zakresie ustalania cen.
– Oligopol: w tym przypadku produkty są oferowane przez szereg firm. Jednak liczba sprzedawców nie jest wystarczająco duża, aby zagwarantować doskonałe ceny konkurencji. Rynki te są zwykle badane poprzez analizę duopoli, ponieważ są one łatwiejsze do modelowania, a główne wnioski można ekstrapolować na oligopole.
– Konkurencja monopolistyczna: rynek ten jest tworzony przez duża liczba firm produkujących podobny towar, który może być postrzegany jako wyjątkowy ze względu na zróżnicowanie, co pozwoli na utrzymanie cen powyżej kosztów krańcowych. Innymi słowy, każdy producent będzie uważany za monopolistę dzięki zróżnicowaniu, ale cały rynek jest uważany za konkurencyjny, ponieważ stopień zróżnicowania nie jest wystarczający, aby podważyć możliwość wystąpienia efektów substytucyjnych.
–Monopsony: jest podobny do monopolu, ale w tym przypadku jest wiele firm sprzedających produkty, ale tylko jeden kupujący, monopsonista, będzie miał pełną władzę podczas negocjowania cen.
–Oligopsony: podobne do oligopoli, ale z kupującymi. Sprzedawcy będą musieli radzić sobie ze zwiększoną siłą negocjacyjną nielicznych kupujących na rynku, oligopsonistów.