Półwysep Iberyjski

Roman ruleEdit

W 218 rpne, podczas drugiej wojny punickiej przeciwko Kartagińczykom, pierwsze wojska rzymskie zajęły Półwysep Iberyjski; Jednak dopiero za panowania Augusta został przyłączony po 200 latach wojny z Celtami i Iberami. W rezultacie powstała prowincja Hispania. Został podzielony na Hispania Ulterior i Hispania Citerior w późnej Republice Rzymskiej, a podczas Cesarstwa Rzymskiego na Hispania Tarraconensis na północnym wschodzie, Hispania Baetica na południu i Lusitanię na południowym zachodzie.

Hispania zaopatrywał Cesarstwo Rzymskie w srebro, żywność, oliwę z oliwek, wino i metal. Cesarze Trajan, Hadrian, Marek Aureliusz i Teodozjusz I, filozof Seneka Młodszy oraz poeci Martial i Lucan urodzili się z rodzin zamieszkujących Półwysep Iberyjski.

Podczas 600-letniej okupacji Półwyspu Iberyjskiego Półwysep Iberyjski Rzymianie wprowadzili język łaciński, który wpłynął na wiele języków istniejących obecnie na Półwyspie Iberyjskim.

Pre- modern IberiaEdit

Na początku V wieku na półwyspie zamieszkiwały ludy germańskie, a mianowicie Swebowie, Wandalowie (Silingi i Hasdingi) oraz ich sojusznicy Alanowie. Jedynie królestwo Swebów (Quadi i Markomanów) przetrwa po przybyciu kolejnej fali germańskich najeźdźców, Wizygotów, którzy zajęli cały Półwysep Iberyjski i wypędzili lub częściowo zintegrowali Wandalów i Alanów. Wizygoci ostatecznie zajęli królestwo Swebów i jego stolicę Bracara (dzisiejsza Braga) w latach 584–585. Zajęliby również prowincję Cesarstwa Bizantyjskiego (552–624) w Hiszpanii na południu półwyspu oraz Baleary.

W 711 roku muzułmańska armia podbiła Królestwo Wizygotów w Hispania. Pod rządami Tariqa ibn Ziyada armia islamska wylądowała na Gibraltarze i podczas ośmioletniej kampanii zajęła wszystkie z wyjątkiem północnych królestw Półwyspu Iberyjskiego podczas podboju Umajjadów na Hispanii. Al-Andalus (arab. الإندلس, tr. Al-ʾAndalūs, prawdopodobnie „Land of the Vandals”) to arabska nazwa nadana muzułmańskiej Iberii. Muzułmańskimi zdobywcami byli Arabowie i Berberowie; po podboju nastąpiła konwersja i arabizacja ludności Hispano-Rzymu (muwalladum lub Muladi). Po długim procesie, pobudzonym w IX i X wieku, większość ludności Al-Andalus ostatecznie przeszła na islam. Muzułmanie nazywali się Maurami. Ludność muzułmańska była podzielona według pochodzenia etnicznego (Arabów, Berberów, Muladi), a przewaga Arabów nad resztą grupy była powtarzającą się przyczyną konfliktów, rywalizacji i nienawiści, szczególnie między Arabami i Berberami. Elity arabskie mogą być dalej podzielone na Jemeńczyków (pierwsza fala) i Syryjczyków (druga fala). Chrześcijanom i Żydom pozwolono żyć jako część uwarstwionego społeczeństwa w systemie dhimmah, chociaż Żydzi stali się bardzo ważni w niektórych dziedzinach. Niektórzy chrześcijanie wyemigrowali do północnych królestw chrześcijańskich, podczas gdy ci, którzy pozostali w Al-Andalus, stopniowo arabowali się i stali się znani jako musta „arab (mozarabs). Populacja niewolników składała się z Ṣaqāliba (dosł. pochodzenie), jak również sudańskich niewolników.

Na początku lat czterdziestych XX wieku władcy Umajjadów stanęli w obliczu poważnej rewolty Berberów; powstanie pierwotnie wybuchło w Afryce Północnej (Tanger), a później rozprzestrzeniło się na półwysep. z Umajjadów i przeniesienia centrum gospodarczego kalifatu islamskiego z Damaszku do Bagdadu, zachodnia prowincja al-Andalus została zmarginalizowana i ostatecznie stała się politycznie autonomiczna jako niezależny emirat w 756 r., rządzony przez jednego z ostatnich żyjących członków rodziny królewskiej Umajjadów, Abda al-Rahman I.

Al-Andalus stało się ośrodkiem kultury i nauki, zwłaszcza Durin g kalifatu Kordoby. Kalifat osiągnął szczyt swojej potęgi pod rządami Abd-ar-Rahmana III i jego następcy al-Hakama II, stając się wówczas, w opinii Jaime Vicens Vives, „najpotężniejszym państwem w Europie”. Abd-ar-Rahman III zdołał również rozszerzyć wpływ Al-Andalus na Cieśninę Gibraltarską, prowadząc wojnę, a także swojego następcę, przeciwko Imperium Fatymidów.

Pomiędzy VIII a XII wiekiem Al-Andalus cieszył się znaczną witalnością miejską, zarówno pod względem rozwoju wcześniej istniejących miast, jak i zakładania nowych: Kordoba osiągnęła populację 100 000 do X wieku, Toledo 30 000 do XI wieku i Sewilla 80 000 do XII wieku.

W średniowieczu na północy półwyspu znajdowało się wiele małych wspólnot chrześcijańskich, w tym Królestwo Kastylii, Aragonia, Królestwo Nawarry, Królestwo León lub Królestwo Portugalii, a także szereg hrabstw, które wyrosły z Karolingów Marca Hispanica. Politycy chrześcijańscy i muzułmańscy walczyli i sprzymierzali się między sobą w zmiennych sojuszach. Królestwa chrześcijańskie stopniowo rozszerzały się na południe, przejmując terytoria muzułmańskie w tzw. „Rekonkwistach” (ta ostatnia koncepcja została jednak odnotowana jako produkt roszczenia do istniejącego wcześniej hiszpańskiego narodu katolickiego i niekoniecznie musiałaby odpowiednio odzwierciedlać „ złożoność stuleci wojen i innych bardziej pokojowych interakcji między królestwami muzułmańskimi i chrześcijańskimi w średniowiecznej Iberii w latach 711-1492 ”).

Kalifat Kordoby został objęty w okresie przewrotów i wojny domowej ( Fitna z al-Andalus) i upadł na początku XI wieku, tworząc serię efemerycznych statelet, taifów. Do połowy XI wieku większość ekspansji terytorialnej na południe od Królestwa Asturii / León była prowadzona raczej poprzez politykę kolonizacji rolniczej niż poprzez operacje wojskowe; następnie, korzystając ze słabości księstw taify, Ferdynand I z León zajął Lamego i Viseu (1057–1058) i Coimbrę (1064) z dala od Taifa Badajoz (czasami w stanie wojny z Taifą Sewilli); Tymczasem w tym samym roku coimbra została podbita w północno-wschodniej części Półwyspu Iberyjskiego, Królestwo Aragonii zajęło Barbastro z Hudid Taifa w Léridzie w ramach międzynarodowej wyprawy usankcjonowanej przez papieża Aleksandra II. Co najważniejsze, Alfonso VI z León-Castile podbił Toledo i jego szerszą tajfę w 1085 r., Co było wówczas postrzegane jako krytyczne wydarzenie, pociągające za sobą również ogromną ekspansję terytorialną, posuwając się z Sistema Central do La Manchy. W 1086 roku, po oblężeniu Saragossy przez Alfonsa VI z León-Kastylii, Almorawidzi, religijni zeloci pochodzący z pustyń Maghrebu, wylądowali na Półwyspie Iberyjskim i zadając poważną klęskę Alfonsowi VI w bitwie pod Zalaką , zaczął przejmować kontrolę nad pozostałymi taifami.

Almorawidzi na Półwyspie Iberyjskim stopniowo rozluźnili ścisłe przestrzeganie swojej wiary i surowo traktowali zarówno Żydów, jak i Mozarabów, stawiając czoła powstaniom na całym półwyspie, początkowo w zachodniej części . Almohadowie, kolejna północnoafrykańska sekta muzułmańska pochodzenia Masmuda Berberów, która wcześniej podkopała rządy Almoravidów na południe od Cieśniny Gibraltarskiej, po raz pierwszy weszła na półwysep w 1146 roku. lokalizacje łacińskiego Zachodu od X wieku, okres obejmujący XI i XIII wiek nie był okresem osłabienia władzy monarchicznej w królestwach chrześcijańskich. Stosunkowo nowatorska koncepcja „granicy” (Sp: frontera), opisywana już w Aragonii w drugiej połowie XI wieku, rozpowszechniła się w chrześcijańskich królestwach iberyjskich na początku XIII wieku w odniesieniu do mniej lub bardziej konfliktowej granicy z ziemiami muzułmańskimi.

Na początku XIII wieku na Półwyspie Iberyjskim nastąpiła reorientacja władzy (równolegle do ekspansji chrześcijańskiej na południowej Iberii i rosnącego impetu handlowego mocarstw chrześcijańskich w całym basenie Morza Śródziemnego) oraz W dużej mierze pod względem handlowym Półwysep Iberyjski przeorientował się w kierunku północnym z dala od świata muzułmańskiego.

W średniowieczu monarchowie Kastylii i León z Alfonso V i Alfonso VI (koronowani na Hispaniae Imperator) Alfonso X i Alfonso XI skłaniał się ku ideologii imperialnej opartej na podwójnej ideologii chrześcijańskiej i żydowskiej.

Kupcy z Genui i Pizy prowadzili intensywną działalność handlową w Katalonii już w XII wieku y, a później w Portugalii. Od XIII wieku Korona Aragonii rozszerzyła się za ocean; prowadzony przez Katalończyków, osiągnął zamorskie imperium w zachodniej części Morza Śródziemnego, z obecnością na wyspach śródziemnomorskich, takich jak Baleary, Sycylia i Sardynia, a nawet podbił Neapol w połowie XV wieku. Kupcy genueńscy zainwestowali dużo w iberyjskie przedsiębiorstwo handlowe, a Lizbona stała się, według Virgínia Rau, „wielkim centrum handlu genueńskiego” na początku XIV wieku. Portugalczycy później do pewnego stopnia oderwali swój handel od wpływów genueńskich.Królestwo Nasrydów w Granadzie, sąsiadujące z Cieśniną Gibraltarską i założone na podstawie stosunków wasala z Koroną Kastylii, również wkroczyło do europejskiej sieci kupieckiej, a jej porty sprzyjały intensywnym stosunkom handlowym również z Genueńczykami, ale także z Katalończykami. oraz, w mniejszym stopniu, z Wenecjanami, Florentczykami i Portugalczykami.

W latach 1275-1340 Granada zaangażowała się w „kryzys Cieśniny” i została wciągnięta w złożoną walkę geopolityczną („kalejdoskop sojuszy”) z wieloma mocarstwami walczącymi o dominację w zachodniej części Morza Śródziemnego, komplikowane przez niestabilne stosunki muzułmańskiej Granady z sułtanatem Marinidów. Konflikt osiągnął punkt kulminacyjny w bitwie pod Río Salado w 1340 r., Kiedy tym razem w sojuszu z Grenadą, sułtan Marinid (pretendent kalifa) Abu al-Hasan Ali ibn Othman podjął ostatnią próbę założenia bazy sił przez Marinidów w Półwysep Iberyjski. Trwałe konsekwencje głośnej klęski muzułmanów z sojuszem Kastylii i Portugalii przy wsparciu morskim Aragonii i Genui zapewniły chrześcijańską dominację nad Półwyspem Iberyjskim i przewagę chrześcijańskich flot w zachodniej części Morza Śródziemnego.

Dżuma dymienicza z lat 1348–1350 zdewastowała duże części Półwyspu Iberyjskiego, co doprowadziło do nagłego zastoju gospodarczego. Wiele osad w północnej Kastylii i Katalonii zostało opuszczonych. Zaraza zapoczątkowała wrogość i wręcz przemoc wobec mniejszości religijnych (zwłaszcza Żydów) jako dodatkowe konsekwencje w królestwach iberyjskich.

XIV wiek był okresem wielkich przewrotów w królestwach iberyjskich. Po śmierci Piotra Okrutnego z Kastylii (panował w latach 1350–69), ród Trastámara objął tron w osobie przyrodniego brata Piotra, Henryka II (panował w latach 1369–1979). śmierć bez spadkobierców Jana I (panował w latach 1387–1996) i Marcina I (panował w latach 1396–1410), księcia rodu Trastámara, Ferdynand I (panował w latach 1412–16), objął tron Aragoński. Sto lat ” Wojna przeniosła się również na Półwysep Iberyjski, a Kastylia odegrała szczególną rolę w konflikcie, zapewniając Francji kluczowe wsparcie morskie, które pomogło doprowadzić do ostatecznego zwycięstwa tego narodu. Po wstąpieniu Henryka III na tron Kastylii ludność rozdrażniony przewagą wpływów żydowskich dokonał masakry Żydów w Toledo. W 1391 r. tłumy wędrowały z miasta do miasta w całej Kastylii i Aragonii, zabijając około 50 000 Żydów, a według Jane Gerber nawet 100 000. Kobiety a dzieci były sprzedawane jako niewolnicy muzułmanom, a Wiele synagog zostało zamienionych na kościoły. Według Hasdai Crescas około 70 społeczności żydowskich zostało zniszczonych.

W XV wieku Portugalia, która zakończyła swoją południową ekspansję terytorialną na Półwyspie Iberyjskim w 1249 roku podbiciem Algarve, zainicjowała ekspansję zagraniczną równolegle do powstania rodu Aviz, zdobywając Ceutę (1415), docierając do Porto Santo (1418), Madery i Azorów, a także ustanawiając dodatkowe placówki wzdłuż północno-afrykańskiego wybrzeża Atlantyku. Ponadto już we wczesnym okresie nowożytnym, między zakończeniem wojny w Granadzie w 1492 r. A śmiercią Ferdynanda z Aragonii w 1516 r., Monarchia hiszpańska poczyniła postępy w ekspansji imperialnej wzdłuż śródziemnomorskiego wybrzeża Maghrebu. W średniowieczu Żydzi zdobyli znaczną władzę i wpływy w Kastylii i Aragonii.

W późnym średniowieczu Korona Aragonii brała udział w śródziemnomorskim handlu niewolnikami z Barceloną (już w XIV wieku), Walencja (szczególnie w XV w.) Oraz w mniejszym stopniu Palma de Mallorca (od XIII w.), Stając się dynamicznymi ośrodkami pod tym względem, obejmującymi głównie ludy wschodnie i muzułmańskie. Kastylia zaangażowała się później w tę działalność gospodarczą, raczej przestrzegając początkowego atlantyckiego handlu niewolnikami obejmującego ludność subsaharyjską, która została naprowadzona przez Portugalię (Lizbona jest największym ośrodkiem niewolnictwa w Europie Zachodniej) od połowy XV wieku, a Sewilla stała się kolejnym kluczowym ośrodkiem dla handel niewolnikami. W następstwie podboju królestwa Nasrydów w Granadzie zajęcie Malagi pociągnęło za sobą dodanie kolejnego znaczącego ośrodka niewolniczego dla Korony Kastylii.

Pod koniec XV wieku (1490) iberyjski królestwa (w tym Baleary) miały szacunkową populację 6,525 miliona (Korona Kastylii – 4,3 miliona; Portugalia – 1,0 miliona; Księstwo Katalonii – 0,3 miliona; Królestwo Walencji – 0,255 miliona; Królestwo Granady – 0,25 miliona; Królestwo Aragonii 0,25 miliona; Królestwo Nawarry 0,12 miliona i Królestwo Majorki 0,05 miliona).

Przez trzy dekady XV wieku Hermandad de las Marismas, stowarzyszenie handlowe utworzone przez porty Kastylii wzdłuż wybrzeża Kantabrii, przypominające w pewnym sensie Ligę Hanzeatycką, walczyło z tą ostatnią, sojusznikiem Anglii, rywalem Kastylii pod względem politycznym i ekonomicznym. Kastylia dążyła do uznania Zatoki Biskajskiej za swoją. W 1419 roku potężna flota kastylijska doszczętnie pokonała flotę hanzeatycką w La Rochelle.

Pod koniec XV wieku imperialne ambicje mocarstw iberyjskich zostały zepchnięte na nowe wyżyny przez katolickich monarchów w Kastylii i Aragonii. i przez Manuela I w Portugalii.

Ostatnia twierdza muzułmańska, Granada, została podbita przez połączone siły kastylijsko-aragońskie w 1492 roku. Aż 100 000 Maurów zginęło lub zostało zniewolonych podczas kampanii wojskowej , podczas gdy 200 000 uciekło do Afryki Północnej. Muzułmanie i Żydzi w tym okresie byli różnie tolerowani lub okazywano im nietolerancję w różnych chrześcijańskich królestwach. Po upadku Granady wszystkim muzułmanom i Żydom nakazano przejście na chrześcijaństwo lub wydalenie – aż 200 000 Żydów zostało wydalonych z Hiszpanii. Historyk Henry Kamen szacuje, że w drodze z Hiszpanii zginęło około 25 000 Żydów. Żydzi zostali również wypędzeni z Sycylii i Sardynii, które znajdowały się pod panowaniem Aragonii, i szacuje się, że pozostało od 37 000 do 100 000 Żydów.

W 1497 roku król Portugalii Manuel I zmusił wszystkich Żydów w swoim królestwie do konwersji lub opuszczenia . W tym samym roku wypędził wszystkich muzułmanów, którzy nie byli niewolnikami, aw 1502 roku w jego ślady poszli monarchowie katoliccy, narzucając wybór przejścia na chrześcijaństwo lub wygnania i utraty własności. Wielu Żydów i muzułmanów uciekło do Afryki Północnej i Imperium Osmańskiego, podczas gdy inni publicznie przeszli na chrześcijaństwo i stali się znani odpowiednio jako Marranos i Moriscos (od starego określenia Maurowie). Jednak wielu z nich nadal potajemnie praktykowało swoją religię. Moryskowie zbuntowali się kilka razy i ostatecznie zostali przymusowo wypędzeni z Hiszpanii na początku XVII wieku. Od 1609 do 1614 roku ponad 300 000 Morysków zostało wysłanych na statkach do Afryki Północnej i innych miejsc, z tej liczby około 50 000 zmarło, stawiając opór wypędzeniu, a 60 000 zmarło w podróży.

Zmiana krewnego dominacja od Portugalii do monarchii latynoskiej pod koniec XV wieku została opisana jako jeden z niewielu przypadków uniknięcia pułapki Tukidydesa.

Współczesna IberiaEdit

Kwestionując konwencje dotyczące nadejścia nowoczesności, Immanuel Wallerstein cofnął początki kapitalistycznej nowoczesności do iberyjskiej ekspansji w XV wieku. W XVI wieku Hiszpania stworzyła rozległe imperium w obu Amerykach, a monopol państwowy w Sewilli stał się centrum późniejszego handlu transatlantyckiego opartego na kruszcu. Imperializm iberyjski, poczynając od ustanowienia przez Portugalię szlaków do Azji i późniejszego handlu transatlantyckiego z Nowym Światem przez Hiszpanów i Portugalczyków (wraz z Holendrami, Anglikami i Francuzami), przyspieszył upadek gospodarczy Półwyspu Apenińskiego. XVI wiek był okresem wzrostu populacji i zwiększonej presji na zasoby; W przypadku Półwyspu Iberyjskiego część ludności przeniosła się do obu Ameryk, tymczasem Żydzi i Moryskowie zostali wygnani, przenosząc się do innych miejsc w basenie Morza Śródziemnego. Większość Moriscos pozostała w Hiszpanii po buncie Morisco w Las Alpujarras w połowie XVI wieku, ale około 300 000 z nich zostało wypędzonych z kraju w latach 1609-1614 i masowo wyemigrowało do Afryki Północnej.

W 1580 r., po kryzysie politycznym, który nastąpił po śmierci króla Sebastiana w 1578 r., Portugalia stała się dynastycznym, złożonym bytem monarchii habsburskiej; w ten sposób cały półwysep został zjednoczony politycznie w okresie znanym jako Unia Iberyjska (1580–1640). Za panowania Filipa II w Hiszpanii (I Portugalii) rady Portugalii, Włoch, Flandrii i Burgundii zostały dodane do grupy instytucji doradczych monarchii hiszpańskiej, do której należą Rady Kastylii, Aragonii, Indii, Izby Kastylia, Inkwizycja, Zakony i Krucjata już należały do nich, definiując organizację dworu królewskiego, który stanowił podstawę systemu polisinodial, poprzez który działało imperium. Według Enriquety Vila Villar, podczas unii iberyjskiej, „pierwsza wielka fala” transatlantyckiego handlu niewolnikami miała miejsce, gdy nowe rynki otworzyły się z powodu zjednoczenia, co dało impuls do handlu niewolnikami.

Do 1600 roku odsetek ludności miejskiej w Hiszpanii wynosił około 11,4%, podczas gdy w Portugalii populację miejską oszacowano na 14,1%, co w obu przypadkach przekraczało średnią europejską 7,6% w tym czasie ( przez Niderlandy i Półwysep Apeniński). Między różnymi królestwami iberyjskimi pojawiły się uderzające różnice. Kastylia, rozciągająca się na 60% terytorium półwyspu i posiadająca 80% populacji, była krajem raczej zurbanizowanym, ale z rozległym rozmieszczeniem miast. W międzyczasie ludność miejska w Koronie Aragonii była silnie skoncentrowana w kilku miastach: Saragossie (Królestwo Aragonii), Barcelonie (Księstwo Katalonii) oraz, w mniejszym stopniu, w Królestwie Walencji, w Walencji, Alicante i Orihuela. Przypadek Portugalii przedstawia przerośniętą stolicę, Lizbonę (która znacznie zwiększyła swoją populację w XVI wieku, z 56 000 do 60 000 mieszkańców w 1527 r., Do około 120 000 w trzecim ćwierćwieczu) z dynamizmem demograficznym stymulowanym przez handel azjatycki, za nimi w dużej odległości znajdują się Porto i Évora (obie liczą mniej więcej 12 500 mieszkańców). Przez większość XVI wieku zarówno Lizbona, jak i Sewilla należały do największych i najbardziej dynamicznych miast Europy Zachodniej.

XVII wiek był w dużej mierze uważany za bardzo negatywny okres dla gospodarek iberyjskich, postrzegany jako okres recesji, kryzysu, a nawet upadku, dynamizm miejski przenosi się głównie do Europy Północnej. W tym okresie nastąpił demontaż sieci śródmiejskiej na płaskowyżu kastylijskim (z równoległą akumulacją działalności gospodarczej w stolicy Madrytu), Jedynie Nowa Kastylia oparła się recesji w głębi kraju. Jeśli chodzi o atlantycką fasadę Kastylii, oprócz zerwania handlu z Europą Północną, w pewnym stopniu ucierpiał również handel międzyregionalny z innymi regionami Półwyspu Iberyjskiego. problemy niż Kastylia, wypędzenie Morysków w 1609 r. w Królestwie Walencji pogłębiło recesję. Jedwab przekształcił się z krajowego przemysłu w surowiec eksportowany. s był nierówny (dłużej obejmował środek półwyspu), ponieważ zarówno Portugalia, jak i wybrzeże Morza Śródziemnego odrodziły się w drugiej połowie stulecia, napędzając trwały wzrost.

Następstwa przerywanego portugalskiego z lat 1640–1668 Wojna o przywrócenie przyniosła Domowi Braganza nową dynastię rządzącą na terytoriach portugalskich na całym świecie (bar Ceuta), kładąc kres Unii Iberyjskiej.

Pomimo, że zarówno Portugalia, jak i Hiszpania rozpoczęły swoją drogę do modernizacji liberalnymi rewolucjami pierwszej połowy XIX wieku, proces ten dotyczył strukturalnych zmian w rozmieszczeniu geograficznym ludność, stosunkowo oswojona w porównaniu z tym, co wydarzyło się po drugiej wojnie światowej na Półwyspie Iberyjskim, kiedy silny rozwój miast przebiegał równolegle z istotnymi wzorcami lotów na obszarach wiejskich.