Panopticon (Polski)

W 1965 roku konserwatywny historyk Shirley Robin Letwin wyśledził fabianowski zapał do planowania społecznego u wczesnych myślicieli utylitarnych. Argumentowała, że gadżet Benthama, więzienie panopticon, był urządzeniem o tak potwornej skuteczności, że nie zostawiał miejsca dla ludzkości. Oskarżyła Benthama o zapomnienie o niebezpieczeństwach nieograniczonej władzy i argumentowała, że „w swoim zapale do reform, Bentham przygotował się drogę dla tego, czego się obawiał. ”Współcześni myśliciele libertariańscy zaczęli uważać, że cała filozofia Benthama utorowała drogę państwom totalitarnym. Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku amerykańska historyk Gertrude Himmelfarb, która w 1965 roku opublikowała The Haunted House of Jeremy Bentham, stała na czele przedstawiając mechanizm nadzoru Benthama jako narzędzie ucisku i kontroli społecznej. David John Manning opublikował The Mind Jeremyego Benthama w 1986 roku, w którym argumentował, że strach Benthama przed niestabilnością spowodował, że opowiadał się za bezwzględną inżynierią społeczną i społeczeństwem, w którym nie może być prywatności ani tolerancji dla dewiantów.

W połowie W latach 70-tych XX wieku na panoptikon zwrócili uwagę francuski psychoanalityk Jacques-Alain Miller i francuski filozof Michel Foucault. W 1975 roku Foucault użył panoptikonu jako metafory współczesnego społeczeństwa dyscyplinarnego w artykule „Dyscyplina i kara”. Twierdził, że społeczeństwo dyscyplinarne pojawiło się w XVIII wieku i że dyscyplina jest techniką zapewniającą uporządkowanie ludzkich zawiłości, której ostatecznym celem jest uległość i użyteczność w systemie. Foucault po raz pierwszy zetknął się z architekturą panoptikonu, kiedy badał początki medycyny klinicznej i architektury szpitalnej w drugiej połowie XVIII wieku. Twierdził, że dyscyplina zastąpiła przednowoczesne społeczeństwo królów i że panoptykon nie powinien być rozumiany jako budynek, ale jako mechanizm władzy i schemat technologii politycznej.

Foucault argumentował, że dyscyplina przekroczyła próg technologiczny już pod koniec XVIII wieku, kiedy to prawo do obserwacji i gromadzenia wiedzy zostało rozszerzone z więzienia na szpitale, szkoły, a później fabryki. W swojej analizie historycznej Foucault argumentował, że wraz ze zniknięciem publicznych egzekucji ból został stopniowo wyeliminowany jako kara w społeczeństwie rządzonym przez rozum. Współczesne więzienie w latach siedemdziesiątych XX wieku z technologią naprawczą było zakorzenione w zmieniających się uprawnieniach prawnych państwa. Podczas gdy akceptacja kar cielesnych zmniejszyła się, państwo zyskało prawo do stosowania bardziej subtelnych metod kar, takich jak przestrzeganie. Francuski socjolog Henri Lefebvre zbadał przestrzeń miejską i interpretację więzienia panoptikonu dokonaną przez Foucaulta, dochodząc do wniosku, że przestrzenność jest zjawiskiem społecznym. Lefebvre twierdził, że architektura to nic innego jak relacja między panoptykonem, ludźmi i przedmiotami. urbanistyki, akademicy tacy jak Marc Schuilenburg twierdzą teraz, że u ludzi mieszkających na obszarach miejskich pojawia się inna samoświadomość.

W 1984 roku Michael Radford zwrócił na siebie międzynarodową uwagę dzięki kinematograficznemu panoptikonowi, który wystawił w filmie Dziewiętnaście osiemdziesiąt cztery . O ekranach telewizyjnych w przełomowej narracji monitorującej Nineteen Eighty-Four (1949), George Orwell powiedział: „oczywiście nie było sposobu, aby dowiedzieć się, czy jesteś obserwowany w jakimkolwiek momencie… musiałeś żyć… w założenie, że każdy dźwięk, który wydałeś, był podsłuchiwany, z wyjątkiem w ciemności badano każdy ruch ”. W filmie Radforda ekrany telewizyjne były dwukierunkowe, aw świecie, w którym stale rośnie liczba urządzeń teleekranowych, obywatele Oceanii byli szpiegowani częściej, niż myśleli, że to możliwe. W The Electronic Eye: The Rise of Surveillance Society (1994) socjolog David Lyon doszedł do wniosku, że „żadna pojedyncza metafora ani model nie są wystarczające do podsumowania tego, co jest kluczowe dla współczesnego nadzoru, ale ważne wskazówki są dostępne w XIX wieku i w„ panoptykonie ”Benthama.

Francuski filozof Gilles Deleuze ukształtował powstającą dziedzinę badań nad nadzorem za pomocą eseju Postscript on the Societies of Control z 1990 roku.: 21 Deleuze argumentował, że społeczeństwo kontroli zastępuje społeczeństwo zdyscyplinowane. Jeśli chodzi o panopticon, Deleuze argumentował, że „obudowy to formy … ale sterowanie to modulacja”. Deleuze zauważył, że technologia pozwoliła na zastąpienie fizycznych obudów, takich jak szkoły, fabryki, więzienia i budynki biurowe, samorządną maszyną, która rozszerza nadzór w celu zarządzania produkcją i konsumpcją. Informacje krążą w społeczeństwie kontrolującym, podobnie jak produkty w nowoczesnej gospodarce, a znaczące obiekty nadzoru są wyszukiwane w trakcie tworzenia profili perspektywicznych i symulowanych obrazów przyszłych wymagań, potrzeb i zagrożeń.: 27

W 1997 roku Thomas Mathiesen z kolei rozszerzył użycie przez Foucaulta metafory panoptikonu do analizy wpływu środków masowego przekazu na społeczeństwo. Twierdził, że środki masowego przekazu, takie jak telewizja, dają wielu ludziom możliwość patrzeć na nielicznych z ich własnych domów i patrzeć na życie reporterów i celebrytów. W ten sposób środki masowego przekazu zmieniły społeczeństwo dyscypliny w społeczeństwo widza. W satyrycznym filmie science fiction z 1998 roku Truman Show, bohater ostatecznie ucieka z Ekosfery OmniCam, reality show, który, nieznany mu, transmituje jego życie przez całą dobę i na całym świecie. Jednak w 2002 roku Peter Weibel zauważył, że przemysł rozrywkowy nie traktuje panoptykonu jako groźby lub kary, ale jako „rozrywkę, wyzwolenie i przyjemność” Odnosząc się do programów telewizyjnych Big Brother Endemol Entertainment, w których grupa ludzi mieszka w mieszkaniu kontenerowym i pozwala na ciągłe nagrywanie, Weibel argumentował, że Panoptykon dostarcza masom „przyjemności władzy, przyjemności sadyzmu, podglądactwa, ekshibicjonizmu, skopofilii i narcyzmu”. W 2006 roku Shoreditch TV stał się dostępny dla mieszkańców Shoreditch w Londynie, aby mogli oglądać materiał CCTV na żywo. Dzięki tej usłudze mieszkańcy mogli „zobaczyć, co się dzieje, sprawdzić ruch uliczny i wypatrywać przestępstw”.

W książce „Welcome to the Machine: Science, Surveillance i the Culture of Control” z 2004 roku Derrick Jensen i George Draffan nazwali Benthama „jednym z pionierów współczesnego nadzoru” i argumentowali, że jego projekt więzienia panopticon służy jako model dla nowoczesnych więzień o najwyższym stopniu bezpieczeństwa, takich jak więzienie stanowe Pelican Bay w Kalifornii. W książce z 2015 r. Dark Matters: Na temat nadzoru czerni Simone Browne zauważyła, że podczas opracowywania propozycji panoptykonu Bentham podróżował statkiem przewożącym niewolników jako ładunek. Twierdzi, że struktura niewolnictwa ruchomości prześladuje teorię panoptikonu. Proponuje, że plan statku niewolników z 1789 r. Brookes powinien być traktowany jako wzorzec paradygmatyczny. Opierając się na Banopticonie Didiera Bigo, Brown twierdzi, że społeczeństwem rządzi wyjątkowość władzy, w której stan wyjątkowy staje się trwały i pewny ps są wykluczone na podstawie ich przyszłego potencjalnego zachowania określonego przez profilowanie.

Technologia nadzoruEdit

Metafora więzienia panopticon została wykorzystana do analizy społecznego znaczenia nadzoru przez telewizję przemysłową (CCTV) kamery w miejscach publicznych. W 1990 roku Mike Davis dokonał przeglądu projektu i działania centrum handlowego ze scentralizowanym pomieszczeniem kontrolnym, kamerami CCTV i ochroniarzami i doszedł do wniosku, że „bezczelnie plagiatuje ono„ renomowany XIX-wieczny projekt Jeremyego Benthama ”. Nicholas Fyfe i Jon Bannister z 1996 roku, badając instalacje kamer CCTV w brytyjskich miastach, nazwali politykę władz centralnych i lokalnych, która ułatwiła szybkie rozprzestrzenianie się monitoringu CCTV, rozproszeniem „elektronicznego panoptikonu”. Szczególną uwagę zwrócono na podobieństwa telewizji przemysłowej z Projekt więzienia Benthama, ponieważ technologia CCTV umożliwiła w efekcie centralną wieżę obserwacyjną z niewidzialnym obserwatorem.:249

Zatrudnienie i zarządzanieEdit

Shoshana Zuboff użyła metafory panopticon w swojej książce In the Age of the Smart Machine: The Future of Work and Power z 1988 roku, aby opisać, jak technologia komputerowa sprawia, że praca jest bardziej widoczna. Zuboff zbadał, w jaki sposób systemy komputerowe były wykorzystywane do monitorowania pracowników w celu śledzenia ich zachowania i wyników. Użyła określenia „panopticon”, ponieważ pracownicy nie mogli stwierdzić, że są szpiegowani, a kierownik mógł na bieżąco sprawdzać ich pracę. Zuboff argumentował, że istnieje zbiorowa odpowiedzialność utworzona przez hierarchię w panoptikonie informacyjnym, która eliminuje subiektywne opinie i osądy menedżerów na temat ich pracowników. Ponieważ wkład każdego pracownika w proces produkcyjny przekłada się na obiektywne dane, dla menedżerów ważniejsza staje się możliwość analizy pracy, a nie ludzi.

Wykorzystanie przez Foucaulta metafory panopticonu ukształtowało debatę na temat miejsca pracy nadzór w latach 70. W 1981 roku socjolog Anthony Giddens wyraził sceptycyzm co do toczącej się debaty o inwigilacji, krytykując, że „archeologia” „Foucaulta”, w której istoty ludzkie nie tworzą własnej historii, ale są przez nią porywane, nie przyznaje odpowiednio, że osoby podlegające moc …są agentami posiadającymi wiedzę, którzy opierają się warunkom życia, tępią je lub aktywnie zmieniają. ”: 39 Społeczna alienacja pracowników i kierownictwa w uprzemysłowionym procesie produkcyjnym była od dawna badana i teoretyzowana. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX w. do testowania umiejętności i procesów rekrutacyjnych, które poszukiwały pracowników, którzy byliby zaangażowani organizacyjnie. Fordyzm, taylorizm i biurokratyczne zarządzanie fabrykami nadal uważano za odzwierciedlenie dojrzałego społeczeństwa przemysłowego. Eksperymenty w zakładzie Hawthorne (1924–1933) i znaczna liczba późniejszych badań empirycznych Badania doprowadziły do reinterpretacji alienacji: zamiast być daną relacją władzy między pracownikiem a kierownictwem, zaczęto ją postrzegać jako przeszkodę w postępie i nowoczesności. Przewartościowano również rosnące zatrudnienie w usługach. elektroniczny panopticon? Opór pracowników w call center (2000), twierdzą Phil Taylor i Peter Bain duża liczba osób zatrudnionych w call center wykonuje przewidywalną i monotonną pracę, która jest źle płatna i daje niewielkie perspektywy. W związku z tym twierdzą, że można to porównać do pracy w fabryce .:15

Panoptykon stał się symbolem skrajnych środków, jakie niektóre firmy podejmują w imię wydajności, a także w celu ochrony przed kradzieżami pracowników. Kradzież czasu przez pracowników została zaakceptowana jako ograniczenie produkcji, a kradzież została powiązana przez kierownictwo ze wszystkimi zachowaniami, które obejmują unikanie pracy. W ostatnich dziesięcioleciach „bezproduktywne zachowanie” było wymieniane jako uzasadnienie wprowadzenia szeregu technik nadzoru i oczerniania pracowników, którzy im się sprzeciwiają .:x W artykule z 2009 roku autorstwa Maxa Haivena i Scotta Stonemana zatytułowanego Wal-Mart: The Panopticon of Time oraz w książce Simona Head Mindless: Why Smarter Machines Are Make Dumber Humans z 2014 roku, w której opisano warunki panujące w magazynie Amazona w Augsburgu, argumentuje się, że zapewnienie ciągłego zaspokajania pragnień klienta może prowadzić do coraz bardziej uciążliwych środowisk korporacyjnych i limitów w którym wielu pracowników magazynów nie może już nadążać za wymaganiami kierownictwa.

Social mediaEdit

Koncepcja panopticon była przywoływana we wczesnych dyskusjach na temat wpływu mediów społecznościowych. Pojęcie nadzoru danych zostało ukute przez Rogera Clarkea w 1987 roku, od tego czasu badacze akademiccy używali takich wyrażeń, jak superpanopticon (Mark Poster 1990), rodzaj panoptic (Oscar H. Gandy Jr. 1993) i elektroniczny panopticon (David Lyon 1994) do opisania głoska bezdźwięczna. Ponieważ kontrolowany jest w centrum i otoczony przez obserwujących, wczesne badania nad nadzorem traktują media społecznościowe jako odwrotny panoptykon.

We współczesnej literaturze akademickiej na temat mediów społecznościowych terminy takie jak nadzór boczny, wyszukiwanie społeczne i nadzór jest stosowany do krytycznej oceny skutków mediów społecznościowych. Jednak socjolog Christian Fuchs traktuje media społecznościowe jak klasyczny panoptykon. Twierdzi, że nie należy skupiać się na relacji między użytkownikami medium, ale na relacji między użytkownikami a medium. Dlatego argumentuje, że związek między dużą liczbą użytkowników a socjotechniczną platformą Web 2.0, jak Facebook, sprowadza się do panoptykonu. Fuchs zwraca uwagę na fakt, że korzystanie z takich platform wymaga identyfikacji, klasyfikacji i oceny użytkowników przez platformy i dlatego, jak twierdzi, należy ponownie ocenić definicję prywatności, aby uwzględnić silniejszą ochronę konsumentów i obywateli przed nadzorem korporacyjnym.