Najpopularniejszy utwór fortepianowy francuskiego kompozytora Claudea Debussyego, Clair de Lune, wszedł do powszechnej świadomości dzięki regularnemu działaniu. Jego początki są złożone i fascynujące, łącząc wpływy poezji, muzyki epoki baroku (od ok. 1600 do 1750 r.) I impresjonizmu, stylu muzycznego będącego kontynuacją sztuk wizualnych.
Tytuł utworu, oznaczający „światło księżyca”, został dodany na krótko przed jego publikacją w 1905 r. jako trzecia część czteroczęściowego dzieła zatytułowanego Suite Bergamasque. W tym samym roku ukochana córka Debussyego, Claude-Emma , znany jako Chouxchoux, urodził się.
Tytuł pochodzi z wiersza o tym samym tytule, opublikowanego w 1869 r. przez symbolistę Paula Verlainea. Debussy już dwa razy ustawiał ten wiersz na głos i fortepian, wraz z 18 innymi wierszami Verlainea. Wiersz mówi o „au calme clair de lune triste et beau ”(spokojne światło księżyca, smutne i urocze).
Opisuje również „charmante masques et bergamasques”, co mogło zainspirować nazwę całej suity. „Bergamasques” odnosi się do zamaskowanych festiwali w starożytnej włoskiej tradycji teatralnej, powszechnej także we Francji, przy użyciu archetypowego chłopa postacie takie jak Harlequin, Columbine i Scaramouche z miasta Bergamo.
Muzyka Debussyego była punktem zwrotnym od muzyki romantycznej, która zdominowała XIX wiek, do muzyki XX wieku. Zapytany, jaką regułę przestrzegał, zgorszył swoich nauczycieli harmonii, odpowiadając: „Mon plaisir” (Z przyjemnością).
Wraz z kolegą kompozytorem Mauriceem Ravelem Debussy jest uważany za lidera francuskiego impresjonizmu. Chociaż Debussy nie lubił Ten termin w odniesieniu do muzyki przyjmuje się obecnie w odniesieniu do wykorzystania przez kompozytorów harmonii i faktury w sposób, który przypomina światło i kolor malarstwa impresjonistycznego.
Ikoniczny utwór orkiestrowy La mer Debussyego, również opublikowany w 1905 r., na okładce wykorzystano Wielką falę Hokusai, grafikę, która bezpośrednio zainspirowała malarzy takich jak Van Gogh. niż udział człowieka, podobnie jak w obrazach Moneta przedstawiających lilie wodne.
Poezja w muzyce
Pierwotny tytuł Clair de Lune brzmiał właściwie Promenade sentimentale (spacer sentymentalny), po innym Verlaine wiersz ze zbioru 1866 c alled Paysages tristes (smutne krajobrazy). Ten wiersz prawdopodobnie był inspiracją dla muzyki. Wiersz zaczyna się: „Le couchant dardait ses rayons suprêmes Et le vent berçait les nénuphars blêmes” (Zachodzące słońce rzuciło ostatnie promienie, a bryza wstrząsnęła bladymi liliami wodnymi).
Cisza i medytacyjny spokój te wersety są przywoływane z wielką pięknością na początku utworu:
Kaprysy wiatru delikatnie unoszą się w następnym fragmencie z instrukcją „tempo rubato”, termin muzyczny pozwalający wykonawcy przyspieszyć i spowolnić muzykę według własnego uznania. Rozwija się to do intensywnego momentu, być może przypominającego późniejszy fragment wiersza:
Gdzie mgła wyczarowała ogromnego
Zrozpaczonego mlecznego ducha głos turkusów płaczących Kiedy nawzajem nawzajem wzywali, trzepocząc skrzydłami.
Ta prostota, a nawet niewielka faktura, otacza centralną część delikatnie falujących fragmentów oznaczonych jako trochę szybciej („Un poco mosso”).
Fragment subtelnie przekształca melancholię medytacyjną w chwilę uniesienia, podnosząc materiał melodyjny wyżej w zakresie fortepianu, gdzie, jak cyraneczki uderzające skrzydłami, wydaje się by wzlecieć.
Po tym, początkowe pomysły pojawiają się ponownie, tym razem wchodząc łagodniej i stopniowo schodząc do bardziej bujnych i subtelnie ciemniejszych harmonii, zabarwionych dodanymi nutami.
Starożytne style
Suite Bergamasque to jedno z wielu dzieł Debussyego i jego francuskich współczesnych, które oddały hołd „stylowi anci en ”(stary styl), który nawiązywał do francuskiego baroku XVII i początków XVIII wieku. Nawiązanie do tego stylu było popularne od połowy XIX wieku.
Świętuje to, co było postrzegane jako złoty wiek muzyki francuskiej, i odepchnęło to, co Francuzi postrzegali jako wielkość Wagnera i zadeklarowało francuską tożsamość w czasie rosnącej militaryzacji Niemiec. Dwoma najbardziej znanymi kompozytorami tego złotego wieku są Jean-Phillipe Rameau (1683-1764) i François Couperin (1668-1733), z których obaj napisali suity na ówczesny instrument klawiszowy, klawesyn.
Te suity miały podobne ruchy taneczne do Suite Bergamasque Debussyego, która zawiera, wraz z Clair de Lune, Preludium, Menuet i Passepied.W tym kontekście oryginalny tytuł ma więcej sensu jako przerwa między tańcami Menuet i Passepied. Inne dzieła Debussyego odnoszące się do tego okresu to Hommage à Rameau i jego suita Pour le Piano.
Le Tombeau de Couperin (1919) Mauricea Ravela wykorzystuje ten sam pomysł. Co ciekawe, każdy ruch poświęcony jest jego przyjaciołom, którzy niedawno polegli na pierwszej wojnie światowej.
Poczucie tajemniczości
Pomimo tego kontekstu i początkowej inspiracji Clair de Lune nie ma śladu prawdziwego baroku. Nie jest jasne, kiedy ten konkretny ruch został ukończony, ale jego zmysłowe faktury i poetyckie odniesienia do natury są bliższe temu, co uważamy za muzyczny impresjonizm niż inne części Suite Bergamasque. Większość suity została skomponowana około 1890 r., Ale Debussy dokonał istotnych poprawek w rok przed jej ostateczną publikacją w 1905 r. Obejmowały one zmianę nazwy z Promenade sentimentale na Clair de Lune.
Clair de Lune jest ceniona za swoje eteryczne piękno i poczucie tajemniczości, więc nie zapominajmy, że alter ego Debussyego, Monsieur Croche, zabroniło nam rozrywać naszych „pajacyków”. Zamiast tego, być może powinniśmy zwrócić uwagę na poważniejsze słowa Debussyego:
Powinniśmy nieustannie przypominać sobie, że piękno dzieła sztuki jest czymś, co zawsze pozostanie tajemnicą; że to powiedzieć, że nigdy nie można dowiedzieć się, „jak to się robi”. Za wszelką cenę zachowajmy ten element magii właściwy muzyce. Muzyka ze swej natury zawiera więcej magii niż jakakolwiek inna sztuka.