Rzeczowniki łacińskie dzielą się na dwie główne części: mianownik liczby pojedynczej i dopełniacz liczby pojedynczej. Każda deklinacja może być jednoznacznie zidentyfikowana przez zakończenie dopełniacza liczby pojedynczej (-ae, -i, -is, -ūs, -ei). Rdzeń rzeczownika można również zidentyfikować za pomocą formy dopełniacza liczby pojedynczej.
Istnieje pięć deklinacji rzeczowników łacińskich:
Pierwsza deklinacja (rdzeń) Edytuj
Dominującą literą w formach końcowych tej deklinacji jest a. Mianownik liczby pojedynczej składa się z rdzenia i końcówki -a, a dopełniacz liczby pojedynczej to temat plus -ae.
| Paradygmat pierwszej deklinacji | ||
|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Mianownik | – a | – ae |
| Vocative | ||
| Accusative | -am | -ās |
| Dopełniacz | – ae | -ārum |
| Celownik | – īs | |
| Ablative | -ā | |
| mensa, mensae table (f.) |
poēta, poētae poet (m.) |
|||
|---|---|---|---|---|
| Singular | Plural | Singular | Plural | |
| Mianowani | mężczyźni a | mensae | poēta | poētae |
| Vocative | ||||
| Accusative | mensam | mensās | poētam | poētās |
| Dopełniacz | mensae | mensārum | poētae | poētārum |
| Dative | mensīs | poētīs | ||
| Ablative | mensā | poētā |
- ^ Archaiczne zakończenie dopełniacza na -ai (jak w aquai) występuje czasami w Wergiliusza i Lukrecjusza, aby przywołać styl starszych pisarzy. Ponadto archaiczne dopełniacze zakończone na -ās są używane w wyrażeniach takich jak pater familiās (możliwe również w połączeniu z māter, fīlius i fīlia).
Pierwsza deklinacja Rzeczowniki greckieEdytuj
Pierwsza deklinacja również zawiera trzy rodzaje zapożyczeń greckich, wywodzących się z deklinacji alfa starożytnej Grecji. Odmawia się je nieregularnie w liczbie pojedynczej, ale czasami traktuje się je jako rodzime rzeczowniki łacińskie, np. mianownik athlēta („sportowiec”) zamiast oryginalnego athlētēs. Archaic (homerycki) Pierwsza deklinacja Greckie rzeczowniki i przymiotniki zostały utworzone dokładnie w taki sam sposób, jak w języku łacińskim: nephelēgeréta Zeus („Zeus zbieracz chmur”) w klasycznej grece przybrał nazwę nephelēgerétēs.
Pełne tabele paradygmatów i bardziej szczegółowe informacje, zobacz dodatek Wikisłownik Pierwsza deklinacja.
Druga deklinacja (o rdzeniach) Edytuj
Druga deklinacja to duża grupa rzeczowników składająca się głównie z rzeczowników męskich, takich jak equus, equī (” koń ”) i puer, puerī („ chłopiec ”) i rzeczowniki nijakie, takie jak castellum, castellī („ fort ”). Istnieje kilka małych grup femi dziewięć wyjątków, w tym nazwy kamieni szlachetnych, roślin, drzew oraz niektórych miast i miasteczek.
W mianowniku liczby pojedynczej większość rzeczowników rodzaju męskiego składa się z rdzenia i końcówki -us, chociaż niektóre kończą się na -er, który niekoniecznie jest przymocowany do całej łodygi. Rzeczowniki rodzaju nijakiego mają zazwyczaj mianownik liczby pojedynczej składający się z rdzenia i końcówki -um. Jednak każdy rzeczownik z drugą deklinacją ma końcówkę -ī dołączoną jako przyrostek do rdzenia rzeczownika w dopełniaczu liczby pojedynczej. Dominującą literą w końcowych formach tej deklinacji jest o.
| Drugi wzorzec deklinacji | ||||
|---|---|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |||
| Męski | Nijaki | Męski | Nijaki | |
| Nominative | -us | – um | – ī | – a |
| Vocative | -e | |||
| Accusative | -um | -ōs | ||
| Dopełniacz | -ī | -ōrum | ||
| Celownik | -ō | -īs | ||
| Ablacyjny | ||||
| dominus, dominī master m. |
|
|---|---|
| domini | |
| Domino | Dominis |
| bellum belli Największa wojna. | ||||
|---|---|---|---|---|
| Bellum | Bella | |||
| belli
bellōrum |
||||
| Bello | Bellis | |||
po drugie, deklinacja i -ius -ium nounsEdit
rzeczowników zakończonych na -ius i -ium mieć dopełniacz liczby pojedynczej w -I wcześniej po łacinie, która została uregulowana do -ii w późniejszym języku. rzeczowniki męskie w wołacz Have -ius Singular w -i na wszystkich etapach. Te formy na -i są podkreślił z tej samej sylaby jako mianowniku liczby pojedynczej, czasem z naruszeniem zwykłej Łacińskiej Stress art. Na przykład, dopełniacz i wołacz Singular Vergilī (od Vergilius) i wymawiane Vergílī, z naciskiem na penult, mimo że jest krótki. W Starym łacinie, był jednak wołacz spadła regularnie, używając -ie Zamiast, na przykład fīlie „za”, archaicznej wołacza z Filiusie.
i kurczenie -ii lub (h) tworzy w liczbie mnogiej i na miejscownikiem.
| Filius, Filii w moim umyśle. | Auxilium, auxiliī Największa kapelusz, pomoc n. | |||
|---|---|---|---|---|
| filii | Auxilium | auxilia | ||
| auxiliōrum | ||||
| Filio | fīliīs | auxílio | auxiliīs | |
w starszej języka, z rzeczowników zakończonych -vus, -quus i -vum zamiast brać od U w mianowniku i bierniku w liczbie pojedynczej. Na przykład, Servus, Servi ( „slave”) może być serwomechanizmów, biernik servom.
Second-deklinacja nounsEdit -r
Niektóre rzeczowniki męskie z drugiego końca deklinacji w -er lub -ir w mianowniku liczby pojedynczej. Deklinacji tych rzeczowników i identyczny z regularnym drugiej deklinacji, mieszkał niedaleko na czerń przyrostkiem w mianowniku i wołaczu pojedynczej.
W przypadku tabel deklinacji rzeczowników drugiej deklinacji, patrz odpowiedni Wikisłownik dodatek .
| Ager, Agri moja dziedzina umysł. | vir, viri Największa mój człowiek. | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| pojedyncza Zawartość> |
|||||
| puer | pueri | Ager | Agri | vir | viri |
| agrum
AGROS Virum Viros |
|||||
| Puero | Pueris | AGRO | AGRIS | Viro | viris |
wołaczowy puere i stwierdzono, ale tylko w Plautus. Dopełniacz liczby mnogiej Virum i znaleźć w poezji
Second-deklinacja grecki nounsEdit
Druga odmiana zawiera dwa rodzaje greckich rzeczowników męskich i jedna forma greckiego rzeczownika rodzaju nijakiego. Te rzeczowniki są nieregularne tylko w liczbie pojedynczej, mówią w większości są odpowiednikami pierwszego deklinacja. Greckie rzeczowniki w drugiej deklinacji pochodzą z deklinacji Omicron.
Niektóre greckie rzeczowniki mogą być również spadły najbardziej normalne łacińskie rzeczowniki. Załóżmy na przykład, wydaje się najbardziej Theatron Theatrum.
nieregularny formsEdit
DeusEdit
odmiana opera Dei ( „Boga”) i nieregularne.W klasycznej łacinie nie ma zaświadczenia o liczbie pojedynczej wołacza deus. W kościelnej łacinie wołacz Deus („Bóg”) to Deus.
W poezji -um może zastąpić -ōrum jako zakończenie dopełniacza liczby mnogiej.
| deus, deī god m. |
||
|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Mianownik | deus | deī diī dī |
| Accusative | deum | deōs |
| Dopełniacz | deī | deōrum deum |
| Celownik | deō | deīs diīs diīs |
| Ablatywna | ||
VirusEdit
Ponieważ vīrus w starożytności oznaczał coś niepoliczalnego, był to rzeczownik zbiorowy. Rzeczowniki mszalne występują w liczbie mnogiej tylko w szczególnych okolicznościach, stąd w tekstach nie ma liczby mnogiej.
W języku neo-łacińskim, aby wyrazić współczesne pojęcie „ wirusów , konieczna jest liczba mnoga. prowadzi do następującej deklinacji:
| vīrus, vīrī trucizna, jad, wirus n. |
||
|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Mianownik | vīrus | vīra |
| Accusative | ||
| Dopełniacz | vīrī | vīrōrum |
| Dative | vīrō | vīrīs |
| Ablatywna | ||
- ^ antyczny, heteroklityczny: vīrus
Trzecia deklinacjaEdytuj
Spółgłoska stemsEdit
- ^ Mianownik i biernik rzeczowników nijakich są zawsze identyczne.
| dux, ducis lider m. |
virtūs, virtūtis virtue fa. |
nōmen, nōminis nazwa n. |
||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Nominacja | dux | ducēs | virtūs | virtūtēs | nōmen | nōmina |
| Accusative | ducem | virtūtem | ||||
| Dopełniacz | ducis | ducum | virtūtis | virtūtum | nōminis | nōminum |
| Celownik | ducī | ducibus | virtūtī | virtūtibus | nōminī | nōminibus |
| Ablative | duce | virtūte | nōmine | |||
Trzecia deklinacja i-rdzeń i rzeczowniki mieszaneEdytuj
trzecia deklinacja ma również zestaw rzeczowników, które są odmiennie odmieniane. Nazywa się je i-łodygami. i-łodygi dzielą się na dwie podkategorie: czyste i mieszane. Czyste i-łodygi są oznaczone specjalnymi końcówkami nijakimi. Mieszane i-pędy są oznaczone regułą podwójnych spółgłosek. Pędy wskazane przez regułę paryżlabiczną są zwykle mieszane, czasami czyste.
Męska i żeńska reguła paryżlabiczna: Niektóre męskie i żeńskie rzeczowniki i-rdzeniowe trzeciej deklinacji mają taką samą liczbę sylab w dopełniaczu, jak w mianowniku. Na przykład: nāvis, nāvis („statek”); nūbēs, nūbis („chmura”). Mianownik kończy się na -is lub -ēs. Zasada podwójnej spółgłoski: Pozostałe rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego trzeciej deklinacji i rdzenia mają dwie spółgłoski przed -is w dopełniaczu liczby pojedynczej. Na przykład: pars, partis („część”). Nijaki Specjalne zakończenie nijakie: Nijaki trzeciej deklinacji i-rdzeni nie mają reguły. Jednak wszystkie kończą się na -al, -ar lub -e. Na przykład: zwierzę, animālis („zwierzę”); cochlear, cochleāris („łyżka”); klacz, maris („morze”).
Deklinację mieszaną odróżnia się od typu spółgłoskowego tylko tym, że ma -ium w dopełniaczu liczby mnogiej (i czasami -īs w bierniku liczby mnogiej). Czysta deklinacja charakteryzuje się posiadaniem -ī w ablacyjnej liczbie pojedynczej, -ium w dopełniaczu liczby mnogiej, -ia w mianowniku i bierniku liczby mnogiej nijakiej i -im w bierniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego i żeńskiego (jednak przymiotniki mają -em).
Biernikowe zakończenie liczby mnogiej -īs występuje we wczesnej łacinie aż do Wergiliusza, ale od wczesnego imperium zostało zastąpione przez -ēs.
| turris, turris tower f. (czysty) |
pars, partis część, kawałek f. (mieszane) |
zwierzę, animālis zwierzę, żywa istota n.(czysty) |
||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| reguła paryżlabiczna | reguła podwójnej spółgłoski | Specjalne zakończenie nijakie | ||||
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Nominacja | turris | turrēs | pars | partēs | zwierzę | animālia |
| Biernik | turrem turrim |
turrēs turrīs |
partem | partēs partīs |
||
| Dopełniacz | turris | turrium | partis | partium | animālis | animālium |
| Dative | turrī | turribus | partī | partibus | animālī | animālibus |
| Ablative | turre turrī |
parte (partī) |
||||
Osobliwy itiesEdit
W trzeciej deklinacji występują cztery nieregularne rzeczowniki.
| Przypadek | vīs, vīs siła, moc f. |
sūs, suis świnia, świnia, wieprz m.f. |
bōs, bovis ox, bullock m.f. |
Iuppiter, Iovis Jowisz m. |
|||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | |
| Nominacja | vīs | vīrēs | sūs | suēs | bōs | bovēs | Iuppiter Iūpiter |
| Biernik | vim | vīrēs vīrīs |
suem | bovem | Iovem | ||
| Dopełniacz | vīs | vīrium | suis | suum | bovis | boum bovum |
Iovis |
| Dative | vī | vīribus | suī | suibus sūbus |
bovī | bōbus būbus |
Iovī |
| Ablative | pozwać | bove | Kocham | ||||
- ^ abc Tutaj ō lub ū pochodzą ze starołackiego ou. Zatem bō- / bū- i Iū- przed zakończeniami spółgłoskowymi są naprzemiennymi rozwinięciami końcówek bov- i Iov- przed zakończeniami samogłosek. Podwójny pp w preferowanej formie Iuppiter „Ojciec Jowisz” jest przejęty z formy etymologicznej Iūs piter. i jest osłabiony z powodu a in pater (Allen i Greenough, sekcja 79 b).
- ^ a b Dopełniacz i celownik są rzadko używane.
Czwarta deklinacja (łodygi u) Edytuj
Czwarta deklinacja to grupa rzeczowników składająca się głównie z męskich słów, takich jak fluctus, fluctūs m. („fala”) i portus, portus m. („port”) z kilkoma wyjątkami kobiecymi, w tym manus, manūs f. („dłoń”). Czwarta deklinacja obejmuje również kilka rzeczowników nijakich, w tym genū, genūs n. („kolano”). Każdy rzeczownik ma końcówkę -ūs jako przyrostek dołączony do rdzenia rzeczownika w dopełniaczu liczby pojedynczej. Dominującą literą w formach końcowych tej deklinacji jest u, ale poza tym deklinacja jest bardzo podobna do rdzeni trzeciej deklinacji i.
| portus, portūs port, przystań, port m. |
cornū, cornūs róg n. |
|||
|---|---|---|---|---|
| Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
| Nominative | portus | portūs | cornū | cornua |
| Accusative | portum | |||
| Dopełniacz | portūs | portuum | cornūs cornū |
cornuum |
| Dative | portuī | portibus | cornuī cornū |
cornibus |
| Ablative | portū | cornū | ||
Domus („dom, mieszkanie, budynek, dom, miejsce rodzinne, rodzina, gospodarstwo domowe, rasa”) jest rzeczownikiem nieregularnym, łączącym jednocześnie rzeczowniki czwartej i drugiej deklinacji (szczególnie w literaturze). Jednak w praktyce jest generalnie odmieniany jako rzeczownik czwartej deklinacji w rdzeniu regularnym -us (z wyjątkiem ablacyjnej liczby pojedynczej i biernika liczby mnogiej, zamiast tego używa się -ō i -ōs).
| domus, domūs / domī f. | ||
|---|---|---|
| Wszystkie Możliwe deklinacji | ||
| Singular |
||
| mnogiej
Domus Największa Domi domuum Największa domōrum |
||
| domibus | ||
| Ablacyjne
W domu Największa Domo |
||
| domibus |
piąta odmiana (wynika) Edycja
piąty odmiana i mała grupa rzeczowników żeńskich składających się z głównie rzeczowników jak RES Rei C. ( „Afera, Matter, sprawa”) i umiera, diēī m. ( „Dni”, ale F w nazwy dni tygodnia.). Albo własna koń kończącej się -ei lub -ei po sufiksu dołączony do głównego rzeczownika w liczbie pojedynczej dopełniacza pojedynczej.
piąta odmiana Paradygmat zawartość>
Zakończenie -ych rzeczowniki zawartość>
pojedyncza >
mianownik zawartość> -ych
-es
Biernik zawartość> -iem
mnogiej zawartość>
-iērum
-ērum
Celownik zawartość>
Ablacyjne zawartość> -ie
-e
| RES, Rei rzecz Największa f. | |
|---|---|
| Matryce
RES |
RES |
| diēī
diērum |
rei
rerum |
| diebus | Rebus |
rzeczowników zakończonych na -ych mieć swój statek w celownik i dopełniacz, rzeczowniki Podczas Kończące się na spółgłoskę + short -es mieć ją w tych przypadkach.
miejscownik Zakończenie piątej deklinacji była -ē (tylko w liczbie pojedynczej), identyczny ablatiwu Singular, najbardziej w hodie ( „dzisiaj”).