Pułk 54-ty początkowo miał do czynienia ze szczegółami dotyczącymi pracy fizycznej, a 54. pułk nie wziął udziału w potyczce z wojskami konfederatów na wyspie James 16 lipca 1863 . Bitwa o lądowisko Grimball służyła jako dywersja dla późniejszego ataku na Battery Wagner, a także zapewniła żołnierzom 54. Dywizji doświadczenie bojowe.
Pięć tysięcy żołnierzy armii amerykańskiej zaczęło maszerować w ciemności w kierunku Battery Wagner wieczorem 18 lipca, który stał niesamowicie cicho w oddali. Dowództwo Unii przewidywało zwycięstwo, gdy artyleria Unii z baterii brzegowych i floty kontradmirała Johna A. Dahlgrena uderzyła w garnizon Konfederacji przygotowując się do ataku. Broniąc wyspy Morris, generał brygady William Taliaferro z Wirginii dowodził około 1800 konfederatami, reprezentującymi jednostki z Południowej Karoliny, Północnej Karoliny i Gruzji, z których wszyscy byli zdeterminowani, by odeprzeć spodziewany atak Unii. Na czele ataku Unii stali żołnierze 54. pułku Massachusetts pod dowództwem pułkownika Roberta Goulda Shawa. Chociaż na polu bitwy było reprezentowanych wiele północnych stanów, 54. pułk wyróżniał się jako jeden z pierwszych pułków afroamerykańskich, w których podczas wojny odbywały się główne walki. Gotowi zademonstrować swoją odwagę i postawę wojskową, szli naprzód, aż zbliżyli się na sto jardów od linii Konfederatów, kiedy to rozkazano im szarżować. Niemal natychmiast działa Południowe otworzyły ogień, przedzierając się przez szeregi Unii z niszczycielskim skutkiem. Tymczasowo zatrzymany przez intensywny ogień, Shaw zebrał swoich ludzi i poprowadził ich przez fosę w górę zbocza.
Po dotarciu na szczyt żołnierze Konfederacji przystąpili do walki wręcz. W tej klimatycznej chwili Shaw został zabity salwą Konfederacji, chwilę po tym, jak krzyknął do swoich ludzi „Naprzód Pięćdziesiąty Czwarty!”; żołnierze 54. Dywizji kontynuowali walkę nawet wśród ciężkich ofiar. 54. Dywizja poniosła około 42% strat w przerażającej walce z silnie bronioną pozycją. Spośród 600 ludzi ponad 280 zostało zabitych, rannych, schwytanych i / lub zaginionych i uznanych za zmarłych. Za nimi jednostki z Nowego Jorku, Connecticut, New Hampshire, Maine i Pensylwanii parły naprzód, próbując wykorzystać atak 54 Dywizji. Ciężka walka trwała kilka godzin. Wojska Unii były w stanie na krótko przedrzeć się do samego Wagnera, ale nie mogły wykorzystać swojego przełomu z powodu zdecydowanych kontrataków Konfederacji i rozległego ognia artyleryjskiego. W końcu wczesnym rankiem 19 lipca wojska Unii wycofały się, a zacięta bitwa dobiegła końca.
Znaczenie
Ze względu na męstwo okazywane przez żołnierzy 54. armia amerykańska zwiększyła liczbę czarnych zaciągów, tak że do 1865 roku prawie dwieście tysięcy Afroamerykanów służyło w latach 1863-1865, stanowiąc mniej więcej dziesięć procent amerykańskich żołnierzy, którzy służyli w armii amerykańskiej podczas wojny secesyjnej. 54 Pułk Massachusetts nie tylko walczył z Konfederatami w terenie, ale także podjął wezwanie do równości wynagrodzeń i walczył z dyskryminacją ze strony rządu USA.