Umayyad-dynastie, ook wel gespeld als Omayyad, de eerste grote moslimdynastie die het rijk van het kalifaat regeerde (661-750 nC), ook wel de Arabische koninkrijk (weerspiegelt de traditionele islamitische afkeuring van de seculiere aard van de Umayyad-staat). De Umayyaden, onder leiding van Abū Sufyān, waren grotendeels een koopmansfamilie van de Quraysh-stam met als middelpunt Mekka. Ze hadden zich aanvankelijk tegen de islam verzet, pas in 627 bekeerd, maar werden later prominente bestuurders onder Mohammed en zijn directe opvolgers. In de eerste islamitische burgeroorlog (fitnah; 656-661) – de strijd om het kalifaat na de moord op ʿUthmān ibn ʿAffān, kwam de derde kalief (regeerde 644-656) – Abū Sufyāns zoon Muʿāwiyah, de toenmalige gouverneur van Syrië, als overwinnaar uit ʿAlī, Mohammeds schoonzoon en vierde kalief. Muʿāwiyah vestigde zich toen als de eerste Umayyad-kalief.
Nasser Rabbat
Wie waren de Umayyaden?
De Umayyaden waren de eerste moslimdynastie, opgericht in 661 in Damascus. Hun dynastie volgde het leiderschap op van de eerste vier kaliefen – Abū Bakr, ʿUmar I, ʿUthmān en ʿAlī. Het werd opgericht door Muʿāwiyah ibn Abī Sufyān, een inwoner van Mekka en een tijdgenoot van de profeet Muhammad. De Umayyad-dynastie duurde minder dan een eeuw in Damascus voordat hij in 750 werd verdreven door de ʿAbbāsid-dynastie. Een overblijfsel van de Umayyad-dynastie werd opgewekt in 756 in Córdoba, Spanje, en bleef daar regeren tot in de 11e eeuw.
Wat waren de prestaties van de Umayyad-dynastie?
De Umayyad-dynastie centraliseerde het gezag binnen de islamitische beschaving, misschien het meest in het bijzonder met zijn vijfde heerser ʿAbd al-Malik. ʿAbd al-Malik implementeerde een breed programma van Arabisering, waardoor Arabisch de officiële bestuurstaal werd, een gearabiseerde klasse van beheerders creëerde en Arabische munten voor het rijk creëerde. De Umayyaden hielden ook toezicht op een snelle uitbreiding van het grondgebied, zich uitstrekkend tot in het westen van Spanje en tot in het oosten van India, waardoor zowel de islam als de Arabische taal zich over een enorm gebied konden verspreiden.
Wat was de betekenis van de Umayyad-dynastie?
De uitgestrektheid van het Umayyad-rijk en zijn programma van Arabisering waren verantwoordelijk voor de verspreiding van de islam en de Arabische taal over een enorm gebied. Bovendien kwamen de Umayyaden aan de macht ten koste van ʿAlī, de schoonzoon van Muhammad en de vierde pre-Umayyad-kalief, wiens familie door sommigen als de rechtmatige dynastie werd beschouwd. De Slag om Karbalāʾ (680) hielp de regering van de Umayyad-dynastie veilig te stellen, maar de slachting van ʿAlīs aanhangers werd een bepalend moment in de vorming van de sjiitische sekte van de islam.
Hoe eindigde de Umayyad-dynastie?
De heerschappij van de Umayyad-dynastie begon te ontrafelen nadat het rijk overbelast raakte. Tegen 717 hadden de Umayyaden problemen met het verdedigen van grenzen en het voorkomen van opstanden, en de financiële situatie van het rijk was onhoudbaar geworden, ondanks pogingen van de kalief ʿUmar II om desintegratie te voorkomen. De ʿAbbāsiden speelden een breed ongenoegen af en spoorden een succesvolle opstand aan die uiteindelijk de Umayyaden in 750 op zijn kop zette.
De heerschappij van de Umayyad was verdeeld over twee takken van de familie: de Sufyānids (regeerde 661-684), afstammelingen van Abū Sufyān; en de Marwanids (regeerde 684-750), Marwān I ibn al-Hakam en zijn opvolgers. De Sufyāniden, met name Muʿāwiyah I (regeerde van 661-680), centraliseerden het kalifale gezag in Damascus. Het Syrische leger werd de basis van de Umayyad-kracht, waardoor de oprichting van een verenigd rijk mogelijk werd gemaakt door meer controle over de veroverde provincies en door rivaliteit tussen Arabische stammen. Moslimheerschappij breidde zich uit tot Khorāsān, garnizoenssteden werden gesticht in Merv en Sīstān als basis voor expedities naar Centraal-Azië en Noordwest-India, en de invasie van Noordwest-Afrika was begonnen. Een nieuwe vloot voerde een reeks campagnes uit tegen Constantinopel (nu Istanbul; 669-678), die, hoewel uiteindelijk niet succesvol, het seculiere beeld van de staat compenseerde omdat ze tegen de christenen waren gericht. Hoewel de Sufyāniden over het algemeen de Byzantijnse en Perzische administratieve bureaucratieën behielden die ze in de provincies hadden geërfd, waren ze politiek georganiseerd volgens Arabische stamlijnen, waarbij de kalief door zijn collegas werd gekozen om, theoretisch, de eerste onder gelijken te worden en op advies te handelen. van een shūrā (stamraad).Maar Muʿāwiyah, die tijdens zijn leven een eed van trouw aan zijn zoon Yazīd I verzekerde, negeerde de traditionele verkiezing (bayʿah) en introduceerde het buitenaardse concept van erfopvolging. Burgeroorlog en de dood van Yazīd I in 683 en Muʿāwiyah II in 684 maakten een einde aan de heerschappij van Sufyānid. Marwān I werd uitgeroepen tot kalief in Syrië in 684 te midden van tribale oorlogen.
Onder ʿAbd al-Malik (regeerde 685-705) bleef het Umayyad-kalifaat zich uitbreiden. Moslimlegers vielen Mukrān en Sindh in India binnen, terwijl in Centraal-Azië de Khorāsāniaanse garnizoenen Bukhara, Samarkand, Khwārezm, Fergana en Tasjkent veroverden. In een uitgebreid Arabiseringsprogramma werd Arabisch de officiële staatstaal; het financiële bestuur van het rijk werd gereorganiseerd, waarbij Arabieren de Perzische en Griekse functionarissen vervingen; en een nieuwe Arabische munt verving de vroegere imitaties van Byzantijnse en Sassanische munten. De communicatie verbeterde met de introductie van een regelmatige postdienst van Damascus naar de provinciale hoofdsteden, en de architectuur bloeide (zie bijvoorbeeld khan; woestijnpaleis; mihrab).
© Mordechai Meiri / .com
Weigering begon met de rampzalige nederlaag van het Syrische leger door de Byzantijnse keizer Leo III (de Isauriër; 717). Vervolgens leidden de fiscale hervormingen van de vrome ʿUmar II (regeerde 717-720), bedoeld om de steeds meer ontevreden mawālī (niet-Arabische moslims) te verzachten door alle moslims op gelijke voet te plaatsen, ongeacht hun etniciteit, tot een financiële crisis, terwijl de heropflakkering van vetes tussen zuidelijke (Kalb) en noordelijke (Qays) Arabische stammen hebben de militaire macht ernstig verminderd.
Hishām ibn ʿAbd al-Malik (regeerde 724-743) was in staat om het tij tijdelijk te keren. Toen het rijk de grenzen van zijn expansie naderde – de islamitische opmars naar Frankrijk werd definitief stopgezet in Poitiers (732), en de Arabische troepen in Anatolië werden vernietigd (740) – werden grensverdedigingen, bemand door Syrische troepen, georganiseerd om de uitdaging van Turken in Centraal-Azië en Berbers (Imazighen) in Noord-Afrika. Maar in de jaren na de dood van Hishām, braken de vetes tussen de Qays en de Kalb uit in grote opstanden in Syrië, Irak en Khorāsān (745-746), terwijl de mawālī betrokken raakte bij de Hāshimiyyah, een religieus-politieke factie die de legitimiteit ontkende. van Umayyad regel. In 749 werd de Hāshimiyyah, geholpen door de westelijke provincies, uitgeroepen tot kalief Abū al-ʿAbbās al-Saffāḥ, die daarmee de eerste van de ʿAbbāsid-dynastie werd.
© Isak Wiklund / Dreamstime.com
De laatste Umayyad Marwān II (regeerde 744-750), werd verslagen tijdens de Slag om de Grote Zab-rivier (750). Leden van het Umayyad-huis werden opgejaagd en vermoord, maar een van de overlevenden, ʿAbd al-Raḥmān, ontsnapte en vestigde zich als moslimheerser in Spanje (756) en richtte de dynastie van de Umayyaden op in Córdoba.