Hypervigilantie is een verhoogde staat van sensorische gevoeligheid die gepaard gaat met een overdreven intensiteit van gedrag dat tot doel heeft activiteit te detecteren. Hypervigilantie kan een toestand van verhoogde angst veroorzaken die uitputting kan veroorzaken. Andere symptomen zijn: abnormaal verhoogde opwinding, een hoge respons op prikkels en een constant scannen van de omgeving.
Bij hypervigilantie wordt er voortdurend gescand om te zoeken naar bezienswaardigheden, geluiden, mensen, gedragingen. , geuren of iets anders dat doet denken aan activiteit, bedreiging of trauma. De persoon wordt zeer alert geplaatst om er zeker van te zijn dat er geen gevaar in de buurt is. Hypervigilantie kan leiden tot een verscheidenheid aan obsessieve gedragspatronen, en kan ook moeilijkheden veroorzaken bij sociale interactie en relaties.
Hypervigilantie onderscheidt zich van dysfore hyperarousal doordat de persoon overtuigend blijft en zich bewust blijft van zijn omgeving. Bij dysfore hyperarousal kan een persoon met PTSD het contact met de realiteit verliezen en de traumatische gebeurtenis letterlijk opnieuw beleven. Als er meerdere traumas zijn geweest, kan een persoon overmatig waakzaam worden en ernstige angstaanvallen krijgen die intens genoeg zijn om een waanvoorstelling te veroorzaken waarin de effecten van gerelateerde traumas elkaar overlappen. Dit kan resulteren in een blik van duizend meter.
Hypervigilantie kan een symptoom zijn van posttraumatische stressstoornis (PTSD) en verschillende soorten angststoornissen. Het onderscheidt zich van paranoia. Paranoïde diagnoses, zoals die kunnen voorkomen bij schizofrenie, kunnen oppervlakkig vergelijkbaar lijken, maar zijn karakteristiek verschillend.