Binominale nomenclatuur

Definitie binominale nomenclatuur

Binominale nomenclatuur is een binominaal systeem voor het benoemen van een soort. Een binominale naam bestaat uit twee delen, namelijk de generieke naam (geslachtsnaam) en de specifieke naam (of specifiek epitheton, in botanische nomenclatuur). Het is vaak in een gelatiniseerde vorm. Synoniemen: binominale nomenclatuur; binaire nomenclatuur; twee-term naamgevingssysteem.

Wat is binominale nomenclatuur in de biologie

In de biologie is binominale nomenclatuur essentieel om het naamgevingssysteem in het leven te integreren wetenschappen en wijs daarom een bepaalde unieke naamidentificatie toe aan een bepaalde soort in verschillende talen. Binominale nomenclatuur wordt vooral gebruikt door taxonomen bij het benoemen of identificeren van een soort van een bepaald organisme. Het wordt gebruikt om een wetenschappelijke naam te bedenken voor een soort die vaak is gebaseerd op de Griekse of Latijnse taal. Hoewel Latijn nu een ter ziele gegane taal is, wordt de naamgeving van organismen nog steeds in deze taal gebruikt.

De wetenschappelijke naam van een soort die wordt bepaald door de binominale nomenclatuur omvat twee delen: (1) generieke naam (geslacht naam) en (2) specifieke naam (of specifiek epitheton). In dit opzicht wordt de wetenschappelijke naam ook wel de binominale naam genoemd (of eenvoudigweg binominaal of binomen). De generieke naam is het taxonomische geslacht. Een geslacht is een rang in het classificatiesysteem die over het algemeen onder het familie- en boven het soortniveau ligt. Het bestaat uit soorten met gemeenschappelijke kenmerken. Deze eigenschappen kunnen gebaseerd zijn op structurele overeenkomsten of op fylogenie. Het tweede deel van de binominale naam is de specifieke naam. In de botanische nomenclatuur wordt het tweede deel in het bijzonder de “specifieke epitheton” genoemd. De tweede naam (de specifieke naam of de specifieke epitheton) onderscheidt een bepaalde soort van de rest van de soort binnen het geslacht.

Wie kwam met binominale nomenclatuur

Carl Linnaeus, de vader van de moderne taxonomie en classificatiemethoden, was degene die de binominale nomenclatuur formaliseerde als het moderne systeem voor het benoemen van organismen. Hij ontwierp het systeem zo als om soorten van de ene naar de andere te onderscheiden. In zijn boek, Systema Naturae, beschreef en classificeerde hij duizenden soorten planten en dieren. Al snel moest hij zijn classificaties volgen en om dat te doen bedacht hij een beknopt naamgevingssysteem dat leidde tot de verschillende binominale labels van soorten die hij consequent in zijn werk gebruikte en uiteindelijk werd toegepast en gepopulariseerd in de wetenschappelijke gemeenschap. Hoewel Carl Linnaeus werd gecrediteerd voor het moderne naamgevingssysteem met twee termen, was zijn werk grotendeels i Beïnvloed door die van Gaspard Bauhin, samen met zijn broer Johann Bauhin. De gebroeders Bauhin gebruikten de binominale nomenclatuur bijna 200 jaar eerder. Veel van de door hen geïntroduceerde generieke namen werden door Linnaeus overgenomen. (Ref. 1)

Hoe werkt binominale nomenclatuur

Binominale nomenclatuur bleek essentieel te zijn in de wetenschappelijke gemeenschap. Via dit systeem kunnen taxonomen van over de hele wereld een soorten in harmonie. In tegenstelling tot de gewone namen die van taal tot taal kunnen verschillen, bleek een wetenschappelijke naam meer consistent te zijn. Niet alleen zullen wetenschappers en taxonomen inconsistentieproblemen vermijden, maar ze kunnen ook een idee hebben van het geslacht waartoe een soort behoort en daarom een idee hebben van de eigenschappen die leden van het geslacht delen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de wetenschappelijke gemeenschap hanteren tot op de dag van vandaag een naamgevingssysteem.

De International Code of Zoological Nomenclature (ICZN) is de algemeen aanvaarde code voor het benoemen van diersoorten. (Ref.2) Ze zijn verantwoordelijk voor het bepalen van de juiste framing van binominale namen en wat te doen in geval van naamconflicten. Ze bieden richtlijnen voor het correct citeren van binominale namen van dieren.

De International Code of Nomenclature for algae, fungi and plants (ICNafp) is de code die de botanische namen van planten vastlegt, inclusief algen en schimmels. Het was voorheen bekend als de International Code of Botanical Nomenclature. (Ref.3) Wat bacteriën en virussen betreft, zijn de algemeen aanvaarde naamgevingssystemen respectievelijk de International Code of Nomenclature of Bacteria (ICNB) en het International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV). (Ref.4,5)

Deze besturende systemen of codes werken onafhankelijk van elkaar. ICZN opereert bijvoorbeeld onafhankelijk van de andere binominale nomenclatuur, zoals ICNafp. Hierdoor kunnen ze generieke namen gebruiken voor dieren die al in gebruik zijn voor planten. Er zijn dus gevallen waarin het geslacht van een plant bij dieren wordt aangetroffen, hoewel de twee soorten duidelijk fylogenetisch niet verwant zijn.

Tautoniem, waarbij de generieke naam en de specifieke naam hetzelfde zijn, is niet toegestaan in ICNafp . Het is echter toegestaan in ICZN.
Het belangrijkste doel van deze codes is om een naam te geven die consistent kan worden gebruikt voor een soort die waarneembaar is. Dieren die bijvoorbeeld binnen de grenzen van de mythologie vallen, zullen daarom niet voldoen aan de criteria om een wetenschappelijke naam te krijgen.

Voorbeelden van binominale nomenclatuur

Een voorbeeld is Yucca filamentosa , een plant van het geslacht Yucca en de unieke filamentosa-soort. Bij het toepassen van het binominale nomenclatuursysteem, wordt de naam van de soort cursief of tussen aanhalingstekens (“”) geschreven. De geslachtsnaam begint met een hoofdletter, terwijl de soortnaam in kleine letters staat. Het geslacht kan ook worden geschreven door afkorting tot de beginletter. Op basis van het vorige voorbeeld wordt Yucca filamentosa bijvoorbeeld afgekort tot Y. filamentosa. De naam die aan een bepaalde soort wordt gegeven, wordt een binominale naam of wetenschappelijke naam genoemd.

Hieronder staat de lijst met enkele voorbeelden van gangbare namen en hun binominale namen:
Appel – Pyrus maleus
Banaan – Musa paradiscium
Kameel – Camelus camelidae
Wortel – Daucas carota
Kat – Felis catus
Herten – Artiodactyl cervidae
Hond – Cannis familiaris
Dolfijn – Delphinidae delphis
Olifant – Proboscidea elephantidae
Paard – Eqqus caballus
Mens – Homo sapiens
Citroen – Citrus limonium
Maïs – Zea mays
Ui – Allium cepa
Sinaasappel – Citrus aurantium
Varken – Artiodactyla suidae
Ananas – Ananus sativus – Aardappel – Solanium tuberosum
Konijn – Leporidae cuniculas
Watermeloen – Citrullus vulgaris
Tarwe – Triticum aestivum

Zie ook

• Taxonomie
• Wetenschappelijke naam
• Soort
• Generieke naam
• Specifieke bijnaam